Brakuje policjantów, płace nie satysfakcjonują funkcjonariuszy…

Ostatnie 12 miesięcy w polskiej Policji to czas wytężonej pracy i wielu zmian. Nadinsp. Marek Boroń, Komendant Główny Policji po objęciu stanowiska zlecił Biuru Kontroli KGP zdiagnozowanie największych wyzwań, przed jakimi formacja stanęła. Jednym z najpoważniejszych była oczywiście sytuacja związana z liczbą wakatów.

W marcu 2024 roku stan etatowy polskiej Policji wynosił 108 909, natomiast liczba wakatów 16 262. Wobec zwiększającej się liczby zadań, jakie stawiane są przed Policją, a także zagrożeń czasów, w których przyszło nam żyć i świadomości, że dzisiaj to Policja stanowi filar bezpieczeństwa wewnętrznego naszego kraju, uzupełnienie wakatów było oczywiście jednym z priorytetów Komendanta Głównego Policji. 

Podjęto szereg zmian, których celem było wypracowanie systemowych rozwiązań dotyczących m.in. doboru do służby w Policji oraz zastosowania koncepcji związanych ze ścieżką rozwoju zawodowego policjantów, mających na względzie jakość i komfort pracy podczas realizowania obowiązków służbowych, zapewnienie stabilności zatrudnienia i rozwoju, a także zwiększenie konkurencyjności zawodu policjanta na rynku pracy.

W dniu 5 listopada 2024 roku weszła w życie ustawa z dnia 1 października 2024 roku o zmianie niektórych ustaw w związku z utworzeniem oddziałów o profilu mundurowym oraz ułatwieniem powrotu do służby w Policji i Straży Granicznej, która przewiduje:

• nowy tryb postępowania kwalifikacyjnego prowadzonego wobec policjantów zwolnionych ze służby w Policji i ubiegających się o ponowne przyjęcie, 
• służbę kontraktową,
• możliwość tworzenia w szkołach ponadpodstawowych oddziałów o profilu mundurowym.

Pierwszy obszar ww. ustawy, to nowe tryby postępowania kwalifikacyjnego dla byłych policjantów, tj.:

1. przed upływem 5 lat od wystąpienia ze służby – bez przeprowadzania testu sprawności fizycznej, testu wiedzy, badania psychologicznego (w tym testu psychologicznego);
2. po upływie 5 lat – bez przeprowadzania testu wiedzy i badania psychologicznego (w tym testu psychologicznego);
3. bez względu na czas pozostawania poza służbą – dla posiadających stopień w korpusie co najmniej oficerów młodszych Policji – bez przeprowadzania testu wiedzy, badania psychologicznego (w tym testu psychologicznego) i testu sprawności fizycznej;
4. do służby kontrterrorystycznej – procedura będzie obejmowała test sprawności fizycznej, badanie psychologiczne (w tym test psychologiczny), rozmowę kwalifikacyjną, ustalenie zdolności fizycznej i psychicznej do służby w Policji, z uwzględnieniem wymagań do służby kontrterrorystycznej;
5. do służby w CBZC –  procedura będzie obejmowała sprawdzenie wiedzy i umiejętności z zakresu informatyki, funkcjonowania systemów informatycznych, systemów teleinformatycznych, sieci teleinformatycznych oraz znajomości języka obcego obejmującej te dziedziny.

Ponadto byli funkcjonariusze Policji, którzy ponownie zostali przyjęci:

• będą mianowani na stałe, jeżeli przed zwolnieniem ze służby byli mianowani na stałe,
• nie będą kierowani na szkolenie zawodowe podstawowe, jeżeli podczas jej pełnienia uzyskali kwalifikacje zawodowe podstawowe,
• uzyskane wcześniej kwalifikacje zawodowe odpowiednie do stopnia policyjnego będą uznawane.

Druga płaszczyzna ustawy dotyczy służby kontraktowej, która realizowana będzie przede wszystkim w wyodrębnionych oddziałach prewencji Policji, szkołach policyjnych i w uzasadnionych przypadkach innych rodzajach służb. Główne założenia:

• postępowanie kwalifikacyjne do ww. służby przeprowadzane będzie na zasadach ogólnych,
• mianowanie na okres służby kontraktowej nastąpi po zawarciu umowy, tj. kontraktu między kandydatem a właściwym przełożonym,
• w uzasadnionych przypadkach kontrakt będzie mógł być zawarty z kandydatem nieposiadającym wykształcenia średniego lub średniego branżowego, jeżeli postępowanie kwalifikacyjne wykaże posiadanie przez niego specjalistycznych kwalifikacji, uprawnień lub umiejętności pożądanych ze względu na potrzeby kadrowe Policji. Jeśli taki policjant będzie chciał wystąpić z wnioskiem o mianowanie na stałe, to wymagane będzie od niego uzupełnienie wykształcenia do co najmniej średniego lub średniego branżowego,
• w przypadku przejęcia do tej służby emeryta policyjnego prawo do emerytury nie ulega zawieszeniu,
• kontrakt zawierany będzie na okres od 3 do 5 lat,
• zawarcie kontraktu z tą samą osobą może nastąpić najwyżej dwukrotnie,
• policjanci w służbie kontraktowej z uwagi na podstawowy zakres realizowanych przez nich zadań mianowani są jedynie na stanowiska w korpusie szeregowych Policji.

Trzecim obszarem ww. ustawy będzie tworzenie oddziałów o profilu mundurowym, tj. oddziałów szkolnych, w których w ramach nauczania uwzględnia się program szkolenia mający na celu przygotowanie do podjęcia służby w Policji i Straży Granicznej. Główne założenia:

• pierwsze postępowanie rekrutacyjne do oddziałów o profilu mundurowym zostanie przeprowadzone w roku szkolnym 2025/2026,
• w ostatnim roku szkolnym nauczania, uczniowie będą mogli przystąpić do etapu postępowania kwalifikacyjnego –  testu sprawności fizycznej,
• absolwenci ww. oddziałów będą przyjmowani do służby w Policji w pierwszej kolejności.

W minionym roku poddano także ocenie dotychczasowy test sprawności fizycznej, który jest jednym z etapów postępowania kwalifikacyjnego. Konsultacje przeprowadzone ze specjalistami z Akademii Wychowania Fizycznego w Gdańsku i Katowicach, a także krytyczne uwagi wyrażone w raporcie Najwyższej Izby Kontroli¹ doprowadziły do opracowania nowego narzędzia, którego celem jest nie tylko badanie szybkości kandydatów do służby w Policji, ale wzięto przede wszystkim pod uwagę cechy motoryczne, istotne w zakresie realizacji ustawowych zadań Policji takie jak siła, szybkość, koordynacja i wytrzymałość.

Istotnym czynnikiem przemawiającym za wprowadzeniem nowego testu sprawności fizycznej w rekrutacji do Policji jest fakt, że podobny test, obejmujący analogiczne próby sprawnościowe, jest już stosowany wobec funkcjonariuszy jako coroczny sprawdzian ich sprawności fizycznej.

Projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie postępowania kwalifikacyjnego wobec kandydatów do służby w Policji jest w trakcie konsultacji. 

W projektowanych przepisach wprowadzono także możliwość przeprowadzenia dodatkowego badania psychologicznego, w ramach tego samego postępowania, jeżeli przełożony właściwy w sprawach danego postępowania kwalifikacyjnego uzna, że uzyskanie ostatecznego wyniku badania wymaga bardziej szczegółowego określenia predyspozycji intelektualnych lub osobowościowych kandydata, niż wynika to z dotychczas przeprowadzonego badania psychologicznego. 

W minionym roku podjęto także działania adresowane do policjantów, którzy już są w służbie. W dniu 19 września 2024 roku decyzją nr 292 Komendant Główny Policji powołał zespół do opracowania koncepcji ścieżki rozwoju zawodowego policjantów i pracowników Policji oraz siatki płac dla policjantów i pracowników Policji. 

Celem prac zespołu jest przede wszystkim zwiększenie atrakcyjności służby i pracy w Policji oraz wzrost satysfakcji i zaangażowania osób będących już w tej formacji poprzez m.in. wzrost uposażeń, podniesienie rangi stopni służbowych czy opracowania jasnych kryteriów rozwoju zawodowego.

Jednym z istotnych problemów naszej formacji w 2024 roku były znaczne zaległości w policyjnych szkoleniach. Rozwiązaniem okazało się wprowadzenie szkoleń hybrydowych, których forma pozwoli przeszkolić większą liczbę policjantów bez zwiększania puli miejsc szkoleniowych w poszczególnych szkołach Policji. Taka forma daje możliwość awansu zawodowego większej liczbie funkcjonariuszy, którzy mogą podnosić swoje kwalifikacje bez opuszczania swoich miejsc pełnienia służby.

Dzięki wprowadzeniu szkoleń hybrydowych w 2024 roku zrealizowano 78% potrzeb w zakresie szkoleń podoficerskich i 67% szkoleń aspiranckich. Mało tego, aby umożliwić policjantom szybkie awansowanie, wprowadzono zmiany w przepisach. Ponadto rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 grudnia 2024 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie mianowania policjantów na stopnie policyjne (Dz. U. poz. 1821) wprowadzono obowiązek mianowania policjanta na pierwszy stopień policyjny w korpusie podoficerów Policji albo aspirantów Policji w terminie miesiąca od ukończenia kursu. Zmiana daje policjantom możliwość szybszego awansowania (dotychczas możliwe to było dwukrotnie w ciągu roku).

Z uwagi na rosnące zainteresowanie służbą w Policji i konieczność zapewnienia miejsc szkoleniowych we wrześniu 2024 roku otwarto Ośrodek Szkolenia Policji w Warszawie zs. w Piasecznie. W obiekcie realizowane będą szkolenia zawodowe:

• podstawowe,
• podoficerskie,
• aspiranckie.

W najbliższych dniach planowane jest otwarcie kolejnego ośrodka szkolenia, tym razem w Lublinie.  

Rozpoczęte w 2024 roku w Policji zmiany to oczywiście proces długoterminowy i rozłożony na lata, niemniej już widać pierwsze efekty. Na dzień 31 grudnia 2024 roku liczba wakatów wyniosła 11 715 (10,76%), a do służby w Policji przyjęto łącznie 6 411 osób.

Rośnie także zainteresowanie naszą formacją. Liczba podań o przyjęcie do służby była w 2024 roku rekordowa, wpłynęło 22 481 podań. Dla porównania w 2022 roku było ich 13 358, a w 2023 roku – 15 289. W 2024 roku wstępnie planowanych było 6 naborów, jednak liczba chętnych spowodowała, że koniecznym było przeprowadzenie kolejnych, dodatkowych naborów, nawet kilku w ciągu miesiąca.

Komendant Główny Policji nadinsp. Marek Boroń wskazał terminy naboru do Policji w 2025 roku (27 lutego, 15 kwietnia, 12 maja, 7 lipca, 28 sierpnia, 16 września, 23 października, 25 listopada i 30 grudnia) oraz określił minimalną liczbę osób planowanych do przyjęcia do służby na poziomie 6 500 osób.

¹ Raport NIK pn. Szkolenie i doskonalenie zawodowe funkcjonariuszy służb podległych MSWiA, KPB.430.001.2020, nr 38/2020/P/19/039/KPB, w którym wskazano, że „(…) testy sprawności fizycznej, zarówno ten stosowany przy naborze do Policji, jak i ten coroczny, sprawdzający w jednostce policyjnej, powinny umożliwiać porównanie sprawności policjanta na różnych etapach jego służby. (…) Wymogi egzaminacyjne powinny przede wszystkim odnosić się do funkcji pełnionej aktualnie przez policjanta i specyfiki realizowanych zadań, a w mniejszym stopniu do jego wieku i płci”.

(KGP)